دبیرستان دوره دوم پسرانه دانشگاه صنعتی اصفهان دبیرستان دوره دوم پسرانه دانشگاه صنعتی اصفهان

آشنایی مختصر با رشته ی مهندسی عمران و مشاغل مرتبط  

سرپناه از نیازهای اساسی و اولیه ی  انسان است که دردوره های مختلف زندگی به صورت های گوناگون به آن  پاسخ داده شده است. انسان  های اولیه برای پناه گرفتن از غارها که ساخته ی دست طبیعت بود بهره می گرفتند امابا گذشت زمان، آدمی با به کارگیری ابزارهایی که خودساخته بود و با استفاده ازمنابعی که طبیعت در اختیارش قرار داده بود، اقدام به ساخته محلی برای زندگی خود کرد. بدین گونه با پیدایش اولین سر پناه دست ساز بشر،پایه و اساس مهندسی عمران شکل گرفت.

با بزرگتر شدن جوامع و نیازهای آنها به سرپناه های بزرگتر و تلاش بشر در راه مهار   طبیعت به منظور رفع نیاز های خود همانند ساختن پل ها، سدها و راه ها، رفته رفته نقش مهندسی   عمران (یاهمان Civil Engineering به معنای مهندسی تمدن) در زندگی بشر پر رنگ و پر رنگ تر شد و نقش اساسی را در توسعه ی جوامع ایفا کرد.
کشور درحال توسعه ی ایران نیز از این امر مستثنی نبود، چرا که دراولین قدم های خود برای رسیدن به یک جامعه ی پیشرفته، نیازمند زیربناهایی چون راه ها، پل ها، سدها، سازه های دریایی برای سکوهای نفتی، خانه های مسکونی، اداری و صنعتی مقاوم در برابر زلزله، آشیانه های هواپیماها و... بود. همه ی این ها محقق نمی شود جز در سایه ی رشد کمی و کیفی رشته ی تحصیلی مهندسی عمران در داخل کشور و تربیت نیروهای متخصص در این امور.

مهندسی عمران چیست؟
(مهندسی عمران) عنوان مدرک تحصیلی است که به فرد پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه  اعطا می شود، ولی به عنوان یک شغل به حساب نمی آید چرا که به واسطه گستردگی این رشته، فارغ التحصیلان مهندسی عمران می توانند در مشاغل متنوعی در حوزه های پیمان کاری، مشاوره و نظارت در امور سدسازی، راه سازی،  پل سازی، ساخت پالایشگاههای نفتی و سازه های صنعتی، مدیریت ساخت سازه های دریایی وساختمان سازی بامقاومت در برابر زلزله و... فعالیت داشته باشد.

 مهندسی عمران چند شاخه دارد؟
این رشته ی تحصیلی در سه شاخه ی مهندسی عمران - آب، عمران-نقشه برداری و عمران - عمران در دانشگاه های ایران تدریس می شود .

عمران- نقشه برداری
هدف این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند به منظور اجرای برنامه های عمرانی با اطلاعات دقیق مهندسی (مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) نقشه های گوناگون (ترسیمی، رقمی، تصویری) زمین شناختی را از منطقه مورد نظر ترسیم کنند. بدین منظور با تدریس دروسی چون راه سازی، نظریه ی خطاها، جغرافیایی ایران نقشه برداری و ژئودزی(جهت تعیین شکل زمین)، متخصصانی را تحویل جامعه خواهند داد که می توانند مدیریت گروه های اجرایی در  عملیات نقشه برداری را به عهده گیرند.

دیگر تواناییهای متخصصان این رشته عبارت است از طرح و برنامه ریزی روش نقشه  محاسبات و برنامه ریزی در زمینه های مختلف فنی نقشه برداری، تدریس و آموزش در دوره ی کاردانی (پس از طی دوره ی مربوط به تعلیم و تربیت). این رشته تا سطح کارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از کشور تدریس می شود و دانش آموزانی که در  هندسه و مثلثات و فیزیک دوره ی دبیرستان قوی باشند و  علاقه مندی  و آمادگی جسمی برای  کار در مناطق کوهستانی و بیابانی را دارا باشند، می توانند با تحصیل در این رشته به آینده ی شغلی  خود در مراکزی چون سازمان بنادر و کشتیرانی، وزارت برنامه و بودجه، راه و ترابری، نفت، سازمان آب، اداره ی جغرافیایی ارتش و نیز سپاه امیدوار باشند.

عمران- آب
در این رشته متخصصانی  تربیت می شوند که می توانند به کمک اطلاعاتی که در زمینه های شناخت  منابع آب ونظارت و به سازی کیفیت منابع آب به دست آورده اند، درمراحل مختلف طراحی، نظارت و مدیریت طرح های آب کار کنند .

عمران - عمران
مهمترین شاخه ی مهندسی عمران که قبلا به مهندسی راه وساختمان مرسوم بوده رشته ی  مهندسی عمران -عمران است؛که هدف آن تربیت متخصصانی است که بتوانند درطرح های مختلف عمرانی در زمینه های ساختمان سازی، راه سازی، پل سازی، سازه ها و   بناهای آبی، جمع آوری و دفع فاضلاب و... مسئولیت طرح و محاسبه اجرا و نظارت براجرا را در مراکز مختلف دولتی وخصوصی برعهده بگیرند.برای رسیدن به این سطح ازتوانایی دانشجوی مهندسی عمران بر اساس مصوبه ی شورای عالی برنامه ریزی باید ۱۴۰ واحد درسی را بگذرانند که ۲۰ واحد آن دروس عمومی، ۲۵ واحد آن درس های پایه، ۸۰ واحد دروس اصلی و تخصصی الزامی و ۱۵واحد دروس اختیاری است. ۲۰ واحد دروس عمومی که میان تمام رشته های تحصیلی دانشگاهی مشترک است.درس هایی چون معارف اسلامی، فارسی، زبان خارجی  و.... را شامل می شود. ۲۵  واحد درس های پایه  درس هایی است که در  غالب رشته های هم گروه  ( نظیر گروه  فنی و  مهندسی  ) و به خصوص در گرایش های مختلف یک   رشته  به  صورت مشترک تدریس می شود و  اساس درس های تخصصی را تشکیل می دهد، ریاضی عمومی، معادلات دیفرانسیل، محاسبات عددی، آمار و احتمال مهندسی، فیزیک در زمینه های حرارت ،مکانیک ، الکترسیته، مغناطیس و برنامه نویسی رایانه ای  عنوان  برخی از این دروس است. ۸۰ واحد درسی درس تخصصی در واقع  دروسی است که  به  یکدیگر  وابسته اند و  بعضی پیش نیاز دروس دیگرند، از جمله رسم فنی ونقشه کشی ساختمان ، اصول مبانی  معماری و شهر سازی، استاتیک، مقاومت مصالح، تحلیل سازه ها، اصول مهندسی زلزله، سازه های بتن آرمه، پروژه ی بتن، سازه های فولادی، پروژه ی فولاد، مکانیک خاک و پی سازی، مکانیک سیالات، هیدرولیک، هیدرولوژی مهندسی، مهندسی آب و فاضلاب و پروژه، بناهای آبی، نقشه برداری و عملیات و راه سازی، روسازی راه و مهندسی راه و ترابری.
باید اشاره داشت که علاوه بر موارد یاد شده که اهم  درسهای دانشگاهی در رشته ی مهندسی عمران-عمران هستند؛ درسهای آزمایشگاهی نیز بخش مهمی از کار است که در آن دانشجو درسهای نظری را در عمل یاد می گیرد .دروسی چون آزمایشگاه مکانیک خاک، آزمایشگاه هیدرولیک، آزمایشگاه مقاومت مصالح، مصالح ساختمانی و آزمایشگاه، تکنولوژی بتن و آزمایشگاه از این دست است.

دروس اختیاری را نیز نباید از یاد برد که تحت عناوین مختلف در د انشگاه ها  ارائه می شود: بارگذاری ، طراحی و معماری، اصول مهندسی پل و.....
در ادامه بایستی اظهار داشت که یک دانشجوی کارشناسی ( لیسانس ) عمران به صورت ضمنی تمام دروس زیر مجموعه های عمران رامطالعه می کند و به طور محدود با آنها آشنا می شود  ولی در دوره های بالاتر  فقط یکی از زمینه ها مورد مطالعه ی دقیق قرار می گیرد.

در دوره ی کارشناسی ا رشد دانشجو با گذراندن تقریبا ۳۲ واحد دریک زمینه ی خاص، معلومات خود را گسترش می دهد. در دوره ی کارشناسی تخصصی، پس  از  پایان دوره ی تحصیل کارشناسی ارشد، بسته به رشته ی تحصیلی ۴۵ واحد درس اختصاصی ارائه می شود که  اغلب حدود نصف این تعداد واحد به پایان نامه ی دکترا اختصاص می یابد. در رساله ی دکترا دانشجو می کوشد مرز های دانش را درآن حوزه ی خاص گسترش دهد.
فارغ التحصیلان دانشجویان عمران - عمران می توانند در مقطع  کارشناسی در گرایش  های مختلف سازه، سازه های هیدرولیکی، مهندسی زلزله، راه و ترابری، مکانیک خاک و پی،  مهندسی آب، سازه های دریایی، مهندسی مدیریت ساخت، مهندسی برنامه ریزی حمل و نقل، مهندسی نقشه برداری، فتو گرامتری و  محیط زیست؛ ادامه ی تحصیل دهند و در هر یک ازگرایش های یاد شده در مقطع دکترا تخصص بگیرند.

ایالات متحده و کانادا چه فرقی با ایران دارند؟
اگرچه رشته ی مهندسی عمران درکشور ما به لحاظ کمی و کیفی درجایگاه مناسبی قرار دارد اما درمقایسه با دیگر کشور ها نقاط ضعفی نیز دارد. بامقایسه ی هرچه سطحی میان دروس ارائه شده درایران باایالات متحده و کانادا، می توان به این تفاوت ها و نقاط ضعف پی برد.
در ایالات متحده و کانادا این رشته با هدف تربیت متخصصان بابالاترین کیفیت آموزشی طراحی شده و در دو سال اول دانشجویان بطور گسترده ای بافیزیک، ریاضی و شیمی و کاربرد آن درامور مکانیک مواد، زمین  شناسی و  مهندسی محیط زیست آشنا می شوند.  به علاوه  آنها به رسم نمودارهای  مهندسی با استفاده از رایانه و میز نقشه کشی تسلط می یا بند.
طی سال های سوم و چهارم  دانشجویان می توانند یکی از دو شاخه ی مهندس عمران یا مهندس محیط زیست  را برگزینند و با توجه به انتخابشان دروس تخصصی را بگذرانند. در دوره های بالاتر دانشجویان این دوشاخه ی تحصیلی می توانند درپنج حوزه ی مهندسی عمران که عبارتنداز محیط زیست و آب و فاضلاب  (= آسیب و آلودگی آبهای زمینی، پاک سازی آلودگی های شیمیایی)، ژئو تکنیک (=طراحی اندفیل، ارزیابی خاک) ، هیدروتکنیک(=پیش بینی سیلاب ،هدایت آب ها، مدیریت  بندرگاهها و  تفریح گاههای ساحلی) سازه(=ساختمان سازی، پل سازی، سدسازی، استفاده از مواد جدید) حمل ونقل(=جاده ها، مدیریت کنترل ترافیک سیستم های راهبردی هوشمند درون ماشین) تحقیق وپژوهش کرده و تخصص بگیرند.
با نگاهی به دروس تحصیلی مهندسی عمران  در  ایالات متحده و  کانادا  متوجه  می شویم که تاکید آنها بر کار عملی است و بدین منظور دارای آزمایشگاه های مجهزی هستند که درآن جا دانشجویان آزمایشها را در مقیاس های واقعی انجام می دهند. این آزمایشگاه ها شامل پیچیده ترین دستگاه های الکترو-هیدرولیک برای آزمایش هردو حالت استاتیکی و دینامیکی اعمال نیرو  بر سازه ها است .
به علاوه باید اذعان داشت مهندسی عمران کاری گروهی است و این گروهی کار کردن را  دانشجویان در دانشگاه ها باید بیاموزند.در ایران در برنامه ی درسی مهندسی عمران به این مسئله توجه نشده اما در ایالات متحده  و کانادا با تاکید فوق العاده بر ارتباط، رهبری و کار گروهی؛ واحدآموزشی چون مهارت کار گروهی و رهبری  ارائه می شود.
گرچه ما به واسطه ی آموزه های دینی به رعایت اصول اخلاقی در  کارمان پایبند هستیم اما این دانشگاه های ایالات متحده و کانادا هستند که واحد اخلاق حرفه ای در مهندسی را در برنامه ی درسی خود گنجانده اند تا بر اخلاق حرفه ای مهندسی  گوشزد کرده باشند.

به هرصورت رشته ی مهندسی عمران نیز همانند سایر رشته ها نیازمنداصلاح، بازبینی و هماهنگ کردن آن با نیاز های روز کشور است. به علاوه ساختن وتجهیز کردن آزمایشگاه ها بخش مهم دیگری از کار است که نباید فراموش کرد.
وزارت‌خانه‌های مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، جهاد سازندگی و نیرو به صورت گسترده‌تر و سایر وزارت‌خانه‌ها، اداره‌ها ، سازمانها ، مراکز دولتی و خصوصی نظیر : وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش، کشاورزی، فرهنگ و آموزش عالی، بانکها و... به صورت مستقیم برای کارهای عمرانی خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن، شرکتهای مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده وظیفه طراحی، محاسبه و نظارت بر اجرای پروژه‌های ساختمانی را بر عهده دارند؛  همچنین شرکتهای ساختمانی و راه‌سازی دولتی و خصوصی که در اجرای این طرحها فعالیت دارند، تعداد کثیری از فارغ‌التحصیلان رشته عمران را استخدام می‌کنند.
اصولا مهندس عمران شانس کاری زیادی دارد چون در طراحی و ساخت بسیاری از کارهای عمرانی مانند راهها، پل‌ها، سدها، سازه‌های دریایی برای سکوهای نفتی، آشیانه‌های هواپیما و خانه‌های مسکونی مقاوم در مقابل زلزله‌، مهندسین عمران حضوری فعال دارند. متخصصانی که یا در دفترهای مشاوره به طراحی پروژه‌های فوق می‌پردازند و یا مجری کارهای عمرانی مذکور بوده و به کیفیت اجرای آنها نظارت دارند.
البته باید توجه داشت که هر دانشجوی مهندسی عمران نمی‌تواند فرصت‌های شغلی خوبی داشته باشد. بلکه باید در دوران تحصیل به دنبال پژوهش ، تحقیق و یادگرفتن باشد نه این که تنها واحدهای دانشگاهی را پاس کند و یا حتی به فکر یک معدل خوب دانشگاهی باشد.  چون شرکتهای عمرانی خصوصی و دولتی به دنبال یک نیروی کارآمد هستند نه یک شاگرد اول دانشگاه.

نام*

ایمیل

نظر*

متن تصویر*